We ontdekken de geologische formaties van de Etna

Naast de 4 machtige hoofdkraters en de bijna 300 zijkraters herbergt de Etna nog een aantal andere vulkanische formaties.

Over sommige hebben we je al verteld. In dit artikel kun je nog meer te weten komen over de geologische formaties van de Etna.

Lavabuis

Een lavatunnel wordt gevormd tijdens een uitbarsting wanneer zich een korst vormt op het oppervlak van de langzaam stromende lava in vlakker terrein. De lava kan heet blijven stromen onder deze korst. Gewoonlijk loopt de zo ontstane tunnel leeg aan het einde van de vulkanische activiteit, wanneer er geen nieuwe lava meer komt. Op de Etna zijn ongeveer 190 lavatunnels bekend, die vaak alleen bij toeval worden ontdekt. Maar er zijn er waarschijnlijk nog veel meer.

U kunt er hier meer over lezen:

• De lavatunnels van de Etna I: Vorming
• De lavatunnels van de Etna II: Geologische kenmerken van de lavatunnels

We bezoeken een van de mooiste lavatunnels, de Serracozzo grot aan de noordkant van de Etna, op onze Etna Trekking Tour.

Basaltzuilen in de Alcantara-kloof

De rivier Alcantara vormt de grens tussen de vulkaan en de rest van Sicilië aan de noordkant van de Etna. De rivier snijdt op sommige plaatsen tot 25 meter diep in het vulkanisch gesteente. Als je in deze kloof waadt, waan je je in een andere wereld: bizarre gedraaide vijfhoekige of zeshoekige kolommen lava waaien alle kanten op.

Hoe zijn deze vreemde vormen ontstaan?

Waarschijnlijk 8.000 jaar geleden stroomden lavarivieren over de Alcantara rivier, die toen al bestond. Door hun grote massa en dikte koelden de lavastromen slechts zeer langzaam af. Enerzijds maakt dit de afgekoelde lava extreem hard, anderzijds maakt het de vorming van de prismatische kolommen mogelijk:

De lava is aan de oppervlakte afgekoeld en daarbij samengetrokken. Hierdoor zijn scheuren ontstaan in het oppervlak, net als bij uitdrogende grond. Hoe uniformer de samenstelling van de lava, hoe regelmatiger de scheuren die zich vormen. Zeshoeken komen het meest voor, maar ook andere veelhoeken. Deze scheuren lopen door tot in het binnenste van de lava en vormen de kolommen.

Vervolgens zocht de Alcantara zijn bedding weer op en groef zich in de loop der tijd in de lava, waardoor de kloof ontstond en de lavakolommen aan het licht kwamen.

Gebreide lava

Stricklava is de naam voor lava met een vreemd gevormd oppervlak dat lijkt op naast elkaar liggende touwen.

Deze ontstaat wanneer de lava zeer langzaam stroomt en dus aan de oppervlakte begint af te koelen. Er vormt zich een soort huid, zoals wanneer melk te heet is geworden. Onder het oppervlak blijft de lava heet en blijft stromen, waardoor deze huid verschuift en wordt samengedrukt.

Stricklava is een verschijningsvorm van Pāhoehoe lava (de naam komt van Haweian en betekent gladde, ononderbroken lava). Dit is een dunne basaltlava.

Kanonstenen (“pietre cannone”)

Een lavastroom is een vernietigende kracht die meestal alles eronder begraaft.

Soms vindt men in een lavastroom echter nog overblijfselen die getuigen van de vroegere bewoners van de helling.

Wanneer nog zeer hete en dus nog zeer vloeibare lava grote bomen ontmoet (kleine bomen verbranden onmiddellijk in de lava), kan het gebeuren dat zogenaamde lavabomen of versteende bomen worden gevormd. Op Sicilië worden ze vanwege hun vorm ook wel pietre cannone (kanonstenen) genoemd.

De lava stroomt rond de boomstam, koelt af bij contact met de boom en begint te stollen. Het deel van de boom dat uit de lavastroom steekt, verbrandt onmiddellijk. Het onderste deel van de boom brandt zeer langzaam. Als de lava is afgekoeld, is er niets meer over van de boom.

Wanneer een uitbarsting ten einde loopt, d.w.z. wanneer er geen nieuwe lava meer wordt aangevoerd en de lava wegstroomt, daalt de lavastroom. Als dit het geval is, blijft alleen de ronde korst die zich rond de stam heeft gevormd over en steekt verticaal uit de lavastroom. Aan deze bomen kun je trouwens ook zien hoe hoog de lavastroom oorspronkelijk was. Het gebeurt echter ook dat de bomen door de lavastroom worden meegevoerd of dat de lava zich om omgevallen bomen wikkelt. In dit geval worden horizontale kanonstenen gevormd.

Als de lavastroom niet zakt, bijvoorbeeld omdat hij in een vallei ligt en niet kan wegvloeien, blijven de lavabomen als ronde gaten in de lavastroom staan.

Als de lava erg vloeibaar was, kun je misschien zelfs de afdrukken van schors of knoesten aan de binnenkant van de kanonsteen zien. Soms vind je ook resten van verkoold hout. In het geval van een lavastroom waarvan de ouderdom onbekend is, kan men dan proberen de ouderdom te schatten door middel van radiokoolstofdatering.

Op de Etna vinden we deze kanonstenen bijvoorbeeld op de volgende plaatsen:

• Aan de zuidkant: Ten zuiden van de Monte Nero degli Zappini, op de Mt. Nero degli Zappini Trail.
• Noordoost:
  • Bij Piano Provenzana: op onze Noordelijke kratertocht passeren we twee kanonstenen aan het begin van het pad.
  • Ten westen van de Sartoriuskrater
  • Op de Monte Baracca