Etna Noord – De kraters van 2002

Een praktijkverslag

Vandaag doen we de North Crater Tour met EtnaWay, een tour door de kraters uit 2002. Trefpunt is om 9 uur in Piano Provenzana aan de noordkant van de Etna. Onze gids van EtnaWay staat ons al op te wachten op de parkeerplaats. We ontmoeten de anderen van de groep en leren elkaar kennen tijdens het ontbijt. In typisch Siciliaanse stijl beginnen we de dag met caffè (espresso) en een croissant gevuld met pistachecrème (cornetto).

Dan rust de gids ons uit met wandelstokken, wandelschoenen en rugzakken en gaan we op pad.

De vernietigende kracht van lava

Al aan het begin van onze tocht zien we de lavastroom van 2002, die het bos op de helling voor ons doorsnijdt en uitmondt naast de souvenirstalletjes en de skischool van Piano Provenzana. Het toeristencentrum aan de noordkant van de Etna moest na de uitbarsting van 2002 opnieuw worden opgebouwd, van het oude is niets meer over.

De lavastroom die in de nacht van 27 oktober 2002 uitbarstte, bereikte Piano Provenzana in slechts 10 uur en vernietigde alles. Gelukkig raakte niemand gewond. Een paar honderd meter na onze wandeling zien we de laatste resten van het oude toeristencentrum: het puntje van een dak steekt uit de lava. Het enige wat overblijft van het twee verdiepingen tellende hotel “La Betulla”.

De uitbarsting van 2002 was een laterale uitbarsting van de Etna, die ook wel de “perfecte uitbarsting” wordt genoemd, omdat alle fasen van een uitbarsting konden worden waargenomen:

• Breuken openden zich langs de noordoostelijke en zuidoostelijke breuken,
• pyroclastische kegels (sommige enorm) gevormd,
• was er explosieve activiteit,
• De as viel maandenlang uit de lucht
• en vormden zich lavastromen.

Een ander bijzonder kenmerk is dat eruptieve systemen actief waren aan zowel de zuid- als de noordzijde.

De onbekende en gevarieerde noordkant

Onze wandeling voert ons bergopwaarts door een dennenbos. We stoppen bij een vreemd rond gat in de lava. Onze gids legt ons uit wat deze “kanonstenen” inhouden: dit gat is achtergelaten door een boom! De lavastroom is rond dikke, oude bomen gestroomd. De lava heeft zich rond de stam gewikkeld, is afgekoeld en vast geworden. De boom binnenin is volledig verbrand, de harde, ronde korst, die qua vorm doet denken aan een kanon, blijft over.

Nu steken we de lavastroom van 2002 over, die nog erg donker is en waar zich nog geen planten hebben gevestigd. Plotseling zien we een heel ander beeld: we staan voor een vlakte bedekt met gele bloemen (Tanacetum siculum, een plant die endemisch is voor Sicilië), waarachter zich de Monte Nero bevindt, waar we nu naartoe gaan.

Vlinders vergezellen ons al de hele tijd op onze wandeling: blauwe vlinders, witte vlinders, kleine bosleeuweriken, keizersmantels en een duivenstaart. In het Italiaans heet deze laatste falena colibri, oftewel kolibriemot. De vlinder blijft tijdens de vlucht op zijn plaats, zijn vleugels zoemen als die van een kolibrie. Hij heeft ook een lange slurf. Hij heeft ook een lange slurf. Hiermee kan hij zelfs de nectar van de Astragalus siculus bereiken, hoewel de bloemen daarvan achter lange doornen zitten. Een perfect passend duo!

Onze tocht voert ons nu naar de uitbarsting van 1911. Hier is goed te zien hoe de helling van de Etna van boven naar beneden is afgebroken. Er heeft zich een spleet met vele kleine kraters gevormd, een zogenaamde knopenbalk (Bottoniera).

De reuzenkraters van 2002

Dan lopen we terug naar de uitbarsting van 2002, de grootste van de 25 kraters die zich aan de noordkant hebben gevormd. De uitbarsting duurde 10 dagen aan de noordkant (veel langer aan de zuidkant). In slechts 10 dagen ontstond deze enorme zijkrater waar wij nu staan, en in slechts 10 dagen ontstond een lavastroom van 10 km lang. Voor de Etna is dat een enorm tempo voor een lavastroom. Het stopte – gelukkig – 5 km voor Linguaglossa, een klein stadje in het noorden van de Etna.

Een enorme lava bom op de rand van een krater uit 2002.

We lopen langs de kraterrand en vanuit deze positie kijken we opnieuw uit over de lavastroom die de helling afstroomt. We zien hier echter geen rustige rivier, maar een kolkende zee. De lava is wild opgestapeld, als valleien of golven, bizar gevormd.

We gaan weer bergafwaarts. Langs onze route getuigen kale, verbrande bomen opnieuw van de vernietigende kracht van de lava.

Terug in Piano Provenzana trakteren we onszelf eerst op onze welverdiende pauze na de trekking. Tijdens een proeverij van de typische producten van de streek leren we de andere kant van de Etna kennen. De ingrediënten voor pesto, crèmes, honing en likeuren gedijen goed op de vruchtbare vulkanische grond.

Bezoek aan een lavatunnel

De laatste stop op onze tocht is met de auto naar een lavatunnel, de “Grotta dei Ladroni” (Roversgrot). Deze tunnels worden gevormd tijdens een uitbarsting: wanneer de lava langzaam stroomt, koelt ze af aan de oppervlakte, wordt vast en vormt een korst. Daaronder blijft de lava heet stromen. Wanneer de uitbarsting eindigt en er geen nieuwe lava meer komt, loopt de aldus ontstane tunnel leeg.

Deze grot werd enkele eeuwen geleden gebruikt als schuilplaats door een roversbende. Het heeft twee ingangen die naar het interieur leiden via smalle, steile trappen die in de steen zijn uitgehouwen.

Met helmen en lampen verkennen we de binnenkant van de vulkaan en ontdekken we ook hier enkele geologische kenmerken.

Terug aan de oppervlakte nemen we afscheid … tot het volgende avontuur met EtnaWay!