Of: Waarom de Catanezen ijs uitvonden.
Als u onze blog op de voet volgt, weet u al hoe lavatunnels ontstaan bij een vulkaanuitbarsting. Deze keer willen we u iets vertellen over hoe het er binnenin deze grotten uitziet en welke bijzondere dingen er in sommige grotten al zijn gebeurd.
Geologische kenmerken
Laten we beginnen aan het einde van de vulkaanuitbarsting: er komt geen nieuwe lava meer binnen, de tunnel die door de lavastroom is gevormd begint langzaam leeg te lopen. De nog hete lava druipt van het plafond van de tunnel en begint te stollen. De formaties die op het plafond verschijnen worden door de stromende lava meegetrokken en nemen de vorm aan van hondentanden (denti di cane). Als u een rondleiding op de Etna maakt, mag u dit unieke verschijnsel niet missen!
Door het gas in de lava ontstaan ook bellen op de wanden, die uiteindelijk openbarsten (blaren). De randen van deze bellen zijn nog te zien in de grotten.
De grot is nu helemaal leeg, maar de muren zijn nog steeds heet en het duurt ongeveer een jaar voordat hij is afgekoeld. Dan begint de “lente” in de lavagrot: door de vochtigheid in de grot lossen stoffen zoals calciumcarbonaat op uit de rots en vormen kleine kristallen op de wanden. Deze pracht is echter niet blijvend, na enkele maanden lost het vocht deze fragiele bloemen weer op.
De grotten zijn ook in andere opzichten zeer verschillend: de wanden zijn soms glad als glas, dan weer ruw en oneffen. Soms is het plafond meters boven de hoofden van de bezoekers, soms moet je op handen en voeten kruipen.
Er zijn trouwens geen stalactieten en stalagmieten in de lavatunnels op de Etna! De lava bevat te weinig calcium voor de vorming van deze stalactieten.
Een bezoek aan de Grot van Serracozzo
Waarschijnlijk de mooiste lavatunnel is de Grotta di Serracozzo aan de noordkant van de Etna, die kan worden bereikt met een korte wandeling vanaf de Citelli-hut (zie Etna Trekking Tour). Enkele meters na de ingang schijnt het licht door een opening in het plafond naar binnen en verlicht een deel van de grot (lichtkoepel). Afhankelijk van de stand van de zon levert dit prachtige lichtspelingen op.
Als u al naar de grot bent geklommen, is het ook een goed idee om de tocht voort te zetten naar de Valle del Bove (Ossenvallei), het uitzicht op deze enorme vallei te bewonderen en dan weer af te dalen (onderweg naar beneden ziet u ook de uitbarsting en de kraters van 1928).
Etna als koelkast
In de lavatunnels is het altijd koeler dan aan de oppervlakte, zelfs in de zomer wordt het hier, onder de grond, niet warmer. Daarom blijft de sneeuw die in de grotten valt, soms de hele zomer liggen, mits goed afgedekt en bewaard. In de Grotta del Gelo (Grot van de Koude), bijvoorbeeld, heeft zich vanaf 1624 een kleine gletsjer gevormd, waarmee het de meest zuidelijke gletsjer van Europa is. Dit loopt helaas groot gevaar door de stijgende temperaturen en ook doordat de opening in het plafond groter is geworden, waardoor meer warme lucht binnenkomt en steeds meer ijs smelt. Dus het is de laatste jaren steeds kleiner geworden.
Een paar eeuwen geleden, toen er nog geen koelkasten waren, werd sneeuw ’s winters in veel grotten opgeslagen. De sneeuw werd samengeperst en de regen en het vocht bevroren de sneeuw tot ijs. Bedekt met een laag vulkanisch zand werd het ijs het hele jaar door opgeslagen. In die tijd gaven de kooplieden van Etna hun klanten de garantie dat zij van de lente tot de volgende december van ijs zouden worden voorzien. Een sensatie die in de rest van het Middellandse Zeegebied ondenkbaar was!
Voor de verkoop werd het ijs in blokken gesneden, in varenbladeren gewikkeld en in hennepzakken verpakt, vervoerd en overal op Sicilië verkocht. Vanuit de havens van Catania en Riposto (ook wel “de haven van de Etna” genoemd) werd het ijs, een luxegoed in die tijd, zelfs naar Malta geëxporteerd.
Eerst werd het ijs alleen gebruikt als koelmiddel. De inwoners van Catania kwamen toen op het idee om het ijs te mengen met honing en citroensap om zo de eerste granita te maken, een van de schatten van de Etna.
Je moet deze Siciliaanse ijsspecialiteit zeker proberen (na een reis naar de Etna heb je het verdiend!).
Ook nu nog wordt de granita alleen gemaakt met ijs en fruit; hij wordt gegeten met een brioche. In Catania zeggen ze ook dat de kok die het eerste ijs in Parijs bereidde oorspronkelijk uit Sicilië komt… Dus wie weet is de Etna wel de oorsprong van deze verfrissende lekkernij!
Roversgrot (Grotta dei Ladroni)
Waar de Grotta dei Ladroni (roversgrot) zijn naam aan te danken heeft, is waarschijnlijk voor iedereen meteen duidelijk. Er wordt gezegd dat ze behoorden tot een bende van 4 rovers in de 18e eeuw. diende als schuilplaats. De ondergrondse grot heeft twee in- en uitgangen: aan de ene kant leidde een grote helling naar beneden, en de rovers zouden met hun paarden en muilezels de grot zijn binnengereden. Aan de andere kant leidt een smalle trap, de treden uitgehouwen in de steen, weer naar buiten. De overvallers zouden via deze tweede uitgang aan hun achtervolgers zijn ontsnapt. Maar ondanks deze goede schuilplaats waren de overvallen van de bende niet erg succesvol, zo gaat het verhaal in de dorpen van de Etna.
Dit waren slechts enkele voorbeelden van de dingen die onder het oppervlak van de Etna zijn gebeurd en nog steeds gebeuren. Als je meer wilt ontdekken, zul je zelf een wandeling op de Etna en naar de lavabuizen moeten maken – of beter met ons ???? !